Hoogbegaafd of Hoogontwikkeld?
(Hoogsensitief – Anders Bekeken : Aanvulling 25)
De combinatie hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid komt bij veel mensen voor, maar is geen algemene regel. Wat echter nog vaker voorkomt is dat iemand die hoogsensitief is, tegelijkertijd ook ‘hoogontwikkeld’ is. Wat ik daarmee precies bedoel is het volgende:
Hoogontwikkeld zijn betekent niet noodzakelijk dat iemand over uitzonderlijke parate kennis beschikt of over bijzondere ontwikkelde talenten, ook al kan het soms wel die vorm aannemen. Wat het wel betekent, is dat er latent een schat aan kennis en menselijke vaardigheden aanwezig zijn, die men in wezen reeds heeft ontwikkeld tijdens vorige incarnaties en die men zich gemakkelijk terug eigen kan maken indien de gelegenheid of de noodzaak hiertoe zich voordoet. Dit valt vooral op met betrekking tot talenten op sociaal vlak. Het gaat dus niet zozeer om intellectueel meetbare prestaties die uitzonderlijk hoge puntenscores leiden op examens en evaluaties, al kan het ook wel om die dingen gaan.
Een voorbeeld hiervan is een man, die zonder dat hij hiervoor een opleiding had gekregen, de kans kreeg om een grootschalig sociaal project op te zetten. Al doende bleek niet alleen dat hij organisatietalent had maar tevens op een verbindende manier kon leiding geven, voldoende autoriteit in huis had om moeilijke knopen door te hakken, al heel snel leerde wat en hoe hij moest delegeren zonder het overzicht over het geheel te verliezen en over een diplomatiek onderhandelingstalent beschikte. Voordat hij aan dit project begon (iets waar hij niet uit eigen ambitie naar had gestreefd) bleven al deze menselijke vaardigheden onder de radar.
Hoogontwikkeldheid kan aan de oppervlakte komen in crisissituaties, waarbij iemand die voordien weinig blijk gaf van opvallende talenten, plots als enige het hoofd koel weet te houden en op een creatieve manier met de problemen weet om te gaan en anderen door de moeilijke situatie heen loodst.
Het hoeft echter niet altijd om noodsituaties te gaan. Soms is er gewoon een uitdaging voorhanden en is er een innerlijke zekerheid die zegt: ‘Ik heb dit nog nooit eerder gedaan, maar ik voel dat ik dit kan.’ Als dit gebeurt, dan weet je niet waar die zekerheid vandaan komt of waarop ze is gebaseerd. Je wordt er tevens zelf door verrast, niet in het minst omdat het achteraf nog blijkt te kloppen ook.
Een voorbeeld hiervan beleefde ik zelf tijdens mijn jonge jaren. Ik werkte op een bioboerderij en er kwam een klas lagereschoolkinderen op bezoek. Hun namiddag raakte echter onvoldoende ingevuld en mij werd gevraagd iets hiervoor te verzinnen. Ik besloot een wandeling met hen te maken en onderweg een verhaal te vertellen om hen op die manier bezig te houden. Alhoewel ik helemaal geen verhaal klaar had en dit nooit eerder had gedaan, was er de zekerheid dat ik dit zou kunnen, ondanks dat ik mezelf tezelfdertijd gek verklaarde en achtervolgd werd door het schrikbeeld van een groep losgeslagen schoolkinderen die niet in toom te houden waren. Maar het lukte. Er kwam inspiratie voor een verhaal en ik wist op die manier de aandacht van de groep te vangen en tot het einde toe vast te houden.
Typisch ook is dat hoogontwikkelde mensen vooral gemakkelijk leren via zelfstudie. Het is voldoende dat hen een begin wordt aangereikt en dat ze af en toe bij iemand te rade kunnen gaan tijdens een leerproces. Meer begeleiding remt hen eerder af dan dat het hen stimuleert. Ze ontwikkelen tevens gemakkelijk nieuwe methodes om een probleem aan te pakken dan deze die standaard onderwezen worden.
Maar het meest nog valt deze eigenschap op bij jonge kinderen die – ongeacht het niveau van hun schoolse prestaties – blijk geven van sociale inzichten die absoluut niet vanzelfsprekend zijn voor hun leeftijd.
Dank zij het intensieve wezenscontact dat bij hooggevoelige mensen standaard aanwezig is, hebben ze gemakkelijker dan gemiddeld toegang tot alle kennis en vaardigheden waarover ze in wezen beschikken als gevolg van de groei- en leerprocessen die ze in de loop van hun reïncarnatiegeschiedenis hebben opgebouwd. Een belangrijke voorwaarde om hierop terug te kunnen vallen is echter dat men over voldoende eigenwaarde en een positief zelfbeeld moet beschikken. Toegang krijgen tot wezenlijke kennis en vaardigheden is immers een intuïtief proces en het vermogen om te vertrouwen op de eigen intuïtie wordt sterker naarmate het zelfbeeld positiever is.
Hooggevoelige mensen wiens eigenwaarde als gevolg van traumatisering (meestal in de jeugd) erg laag is, missen in de regel het zelfvertrouwen om hun intuïtie actief toe te laten en erop te vertrouwen dat wat hun intuïtie hen ingeeft, tevens zinvol is. Zij hebben wel intuïtie en de mogelijkheid om via hun intuïtie hun wezenlijke kennis en vaardigheden te bereiken, maar maken hier uit angst en onzekerheid meestal weinig tot geen gebruik van.
Anders is het gesteld met hooggevoelige mensen wiens eigenwaarde voldoende gestimuleerd is geworden tijdens hun opvoeding. Zij ontwikkelen een positief zelfbeeld en durven wel te vertrouwen op hun intuïtie. De toegang die ze via hun intuïtie krijgen tot hun wezenlijke verworvenheden, versterkt op zijn beurt hun eigenwaarde.
Hetzelfde kan gebeuren met hoogsensitieve mensen die aanvankelijk leden onder een negatief zelfbeeld maar die dit aan het doorbreken zijn als gevolg van therapeutisch hulp. Tijdens hun groeiproces ontdekken ze vaak onvermoede talenten in zichzelf en komen ze niet zelden tot de conclusie dat ze intelligenter en begaafder zijn dan ze altijd van zichzelf dachten. Hun hoogontwikkelde kant komt nu eindelijk tot zijn recht.
Hoogbegaafdheid komt niet altijd voor in combinatie met hooggevoeligheid. Niet zelden gaat het zelfs om autistische mensen, een groep die gekenmerkt wordt door een verstoord wezenscontact en verminderde empathische functies, wat ongeveer de tegenpool is van hoogsensitiviteit. Hun hoogbegaafdheid is meestal gelimiteerd tot één of enkele specifieke onderwerpen en is terug te voeren tot het contact met één specifiek vorig leven waarin ze zich reeds bekwaamd hadden in die specifieke vaardigheid. Zelden of nooit heeft hun hoogbegaafdheid een holistisch karakter.
Hooggevoelige mensen die tevens op een klassieke manier hoogbegaafd zijn, zijn dat meestal op meerdere vlakken. Ze blinken bv uit in zowel talen als wiskunde, muziek en leidinggevende capaciteiten. Dit is heel anders dan bv een chirurg die een wereldvermaard specialist is voor een bepaald type behandeling, maar die voor de dagelijkse leiding van zijn afdeling volledig afhankelijk is van een medewerker en die los van zijn specialisatie uitblinkt in middelmatigheid op alle andere vlakken.
Hoogontwikkeldheid daarentegen is in meerdere opzichten holistisch van karakter: vaardigheden en kennis die zich in een bepaald interesseveld bevinden, kunnen gemakkelijk meegenomen worden naar andere gebieden.
Hetzelfde inzichtsvermogen dat nodig is om bv de werking van het menselijk metabolisme te doorgronden kan door een hoogontwikkeld persoon vlot toegepast worden om inzicht te verwerven in de dynamiek van een ecosysteem of in de sociale dynamiek tussen mensen binnen een grote organisatie.
Een ander aspect van dit holistisch karakter is dat hoogontwikkelde mensen vrijwel altijd over het vermogen beschikken om kruisverbanden te leggen tussen kennis uit verschillende domeinen, daar waar de hoogbegaafdheid van autistische mensen exclusief gekoppeld blijft aan één domein.
De recente kruisbevruchting tussen inzichten uit de paleontologie, de archeologie, de psychologie, de biologie en de culturele antropologie, die leiden tot zowel een herinterpretatie van de menselijke geschiedenis als tot een nieuwe visie op wat de essentie is van onze menselijkheid, is hier een mooi voorbeeld van. Schrijvers zoals de primatoloog Frans De Waal, de historicus Yuval Noah Harari, de antropoloog David Graeber, de archeoloog David Wengrow, de filosofe Griet Vandermassen of de historicus Rutger Bregman, geven zowel blijk van de fijngevoeligheid die typisch is voor hoogsensitieve mensen als het vermogen tot holistisch denken dat eigen is aan hoogontwikkeld zijn. 1
Kennis en vaardigheden die wezenlijk geïntegreerd zijn, zijn tevens losgeweekt uit de omstandigheden waarin deze werd verworven. Ze zijn eigen gemaakt en kunnen daardoor ook toegepast worden in andere omstandigheden dan waarin ze tot stand zijn gekomen. Kennis die daarentegen exclusief gekoppeld is aan de ik-persoonlijkheid die deze heeft verworden en dus aan de culturele omstandigheden waarin deze is tot stand gekomen, kan niet zomaar soepel worden overgedragen naar andere domeinen.
1 ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman, ‘Dames voor Darwin’ van Griet Vandermassen, ‘Het begin van alles’ van David Graeber en David Wengrow en ‘Sapiens’ van Yuval Noah Harari zijn maar enkele van de recent verschenen boeken die onze visie op de mens en zijn geschiedenis grondig herkaderen.
******
Deze tekst vormt een aanvulling bij
,
