Het
herstel van de eigenwaarde en de opbouw van een positief zelfbeeld
Hooggevoelige
mensen die van kindsbeen af leren omgaan met de consequenties van hun
hoogsensitiviteit, die daarenboven in een milieu opgroeien waarin ze
volledig geaccepteerd worden in hun manier van zijn en doen, bouwen
automatisch een positief zelfbeeld en de bijbehorende eigenwaarde op,
op basis van hun talenten en kwaliteiten. Jammer genoeg zijn dat in
onze huidige tijd nog steeds uitzonderingen.
In
de praktijk krijgen
de meeste hooggevoeligen
met
tal van problemen
te
maken waardoor
ze een negatief zelfbeeld opbouwen. Deze hebben allemaal dezelfde
factor gemeen: sociale afkeuring vanuit de omgeving omwille van hun
andere manier van zijn en functioneren. Enkele veel voorkomende
voorbeelden:
-
Heel wat hooggevoelige baby’s slapen minder over dag, minder lang, vatten moeilijker de slaap en slapen ‘s nachts alleen maar goed als ze bij hun moeder liggen. Overdag zijn ze alerter, hebben ze meer aandacht nodig en moeten ze veel meer opgepakt worden. Wordt aan deze behoeften niet tegemoet gekomen, dan huilen ze veel. Gevolg: ze worden lastige huilbaby’s genoemd en ze krijgen steeds meer neurotische en wanhopige reacties van hun moeders, verzorgers en opvoeders te verwerken waardoor ze zich onbegrepen en onbeschermd voelen. Dit vormt in veel gevallen de aanzet tot een negatief zelfbeeld.
-
Hoogsensitieve peuters zijn wakkerder, nieuwsgieriger, hebben meer behoefte aan zowel aandacht en uitdagingen als aan veiligheid en bescherming. Ze hebben heftige emoties, vaak uit frustratie om wat ze al zouden willen kunnen maar fysiek nog niet aankunnen en ze schrikken heel vaak van de gevolgen van hun impulsieve verkenningstochtjes in het leven. Afkeurende reacties en bestraffing zijn vaker hun deel dan voor ‘gewone’ peuters het geval is. Veel hooggevoelige peuters vervelen zich omdat hun behoefte aan bijleren onvoldoende herkend wordt. Daardoor gaan ze zich vervelend gedragen, bij wijze van vraag om aandacht en interessante uitdagingen. Als ze hierop steevast afwijzende reacties krijgen, keldert dit hun zelfvertrouwen en wordt de aanzet gegeven tot een neiging om te dissociëren, omdat ze bv in een park gezet worden en er niet gereageerd wordt op hun vraag om uitdagende prikkels.
-
Hooggevoelige peuters en kleuters begrijpen in de regel veel meer dan wat de volwassenen om hen heen beseffen. Ze kunnen zichzelf echter nog onvoldoende duidelijk maken en ervaren bijgevolg regelmatig dat ze niet ernstig genomen worden. Dit wekt het gevoel op dat hun mening er niet toe doet.
-
Hoogsensitieve lagere-schoolkinderen hebben in veel gevallen andere interesses dan hun leeftijdsgenoten, andere gedragspatronen (ze zijn veel empathischer), meer verantwoordelijkheidsgevoel en vinden daardoor vaak geen aansluiting bij hun leeftijdsgenoten. De innerlijke eenzaamheid die hiermee gepaard gaat is nefast voor hun zelfbeeld: ze voelen zich buitenstaanders en denken dat er iets mis is met hen. Als ze daarenboven gepest worden nemen deze negatieve denkbeelden toe en daalt hun eigenwaarde nog meer.
-
Hooggevoelige kinderen van alle leeftijden hebben het moeilijk met drukke situaties en genieten dus minder of niet van de heftige sensaties waar andere kinderen in opgaan. Ze trekken zich terug en stellen zich onbereikbaar op. Ze worden saai gevonden of men laat hen gewoon links liggen.
-
Hooggevoelige kinderen zien de humor niet in van grapjes waar een ander het slachtoffer van wordt en doen dus vaak niet mee als er gelachen wordt. Ze staan in die gevallen aan de zijlijn en worden spelbedervers genoemd of ze kunnen zogenaamd niet tegen een grapje. Resultaat: ze worden zelf geregeld het slachtoffer van als grapjes verpakte pesterijen.
-
Dergelijke kinderen hebben vaker dan gemiddeld een volwassen mening en volwassen gedrag waarop ze door hun leeftijdsgenoten afgerekend worden. De reacties variëren van ‘dikke nek’ tot ‘trut’, over ‘die moet het altijd beter weten’ of ‘waar bemoei jij je mee’. Vooral als ze hun geweten laten spreken in situaties waarin het groepsgeweten het laat afweten, kunnen ze het slachtoffer worden van hardvochtige afwijzing.
-
Hoogsensitieve tieners snappen in de regel niet waar hun leeftijdsgenoten onder invloed van de opkomende hormonen mee bezig zijn. Hun emotionele verwarring is groter dan gemiddeld, hun neiging zich in zichzelf terug te trekken ook. Zich buitengesloten voelen komt veel voor tijdens deze leeftijdsfase, pseudo-autistisch gedrag eveneens.
-
Veel hooggevoelige adolescenten vinden gemakkelijker aansluiting bij mensen van oudere generaties dan bij hun generatiegenoten. Dit resulteert niet zelden in onevenwichtige intieme relaties waarbij er kans is dat ze het slachtoffer worden van partners met een narcistische of een psychopate persoonlijkheidsstructuur.
-
Een opeenvolging van slachtofferrelaties, afgewisseld met zorgrelaties, leidt bij veel hoogsensitieve personen tot het idee dat ze niet relatiebekwaam zijn. De schuld- en minderwaardigheidsgevoelens hierover stapelen zich op en het zelfbeeld bereikt een dieptepunt.
-
De heftige emoties van hooggevoelige mensen geven in elke leeftijdscategorie aanleiding tot afkeurende reacties. Hooggevoelige mannen die gemakkelijk huilen vangen echter nog meer tegenwind dan hun vrouwelijke lotgenoten. Ze krijgen daarbij vaak dingen te horen over zichzelf die hen sterk doen twijfelen aan hun mannelijkheid of hun geschiktheid als partner.
Aan
deze lijst kunnen tal van voorbeelden toegevoegd worden. Helaas is
onze westerse samenleving voor hooggevoelige mensen geen pretpark.
En even
helaas
zijn er veel pretparken en andere overprikkelende situaties waarin ze
meegesleurd worden en zich een buitenstaander voelen. Als daar
negatieve reacties uit hun omgeving bovenop komen, is dit op
zijn zachtst uitgedrukt slecht
voor hun zelfvertrouwen, zelfbeeld en eigenwaarde.
Het
herstellen van de eigenwaarde en het opbouwen van een positief
zelfbeeld is
voor veel hooggevoelige mensen zo niet een levenstaak, dan toch
minstens een rode draad doorheen hun leven en
een engagement waarin
regelmatig veel energie kruipt.
Slechts
een relatief klein percentage van alle hoogsensitieven groeit op in
een omgeving die ondubbelzinnig positief is voor hen, waardoor ze
zowel met hun hooggevoelige zelf leren omgaan als met de
consequenties ervan voor hun relatie met de buitenwereld. Zoals
gezegd bouwen deze mensen spontaan een positief zelfbeeld op, op
basis van de talenten die ze hebben en de menselijke kwaliteiten die
ze ontwikkelen.
Ik
schat dat het voor de grote helft van de hooggevoelige mensen erg
dubbelzinnig is wat dat betreft: ze bouwen enerzijds eigenwaarde op
dank zij de positieve reacties van een deel van de mensen met wie ze
omgaan op wat ze kunnen, hoe ze zijn en hoe ze in het leven staan.
Maar daarnaast ervaren ze veel afkeuring omwille van hun afwijkende
interesses, hun alles overheersende empathie en hun heftige emoties.
Maar omdat ze flexibel genoeg zijn om zich in heel wat situaties
uiterlijk aan te passen, valt het voor de buitenwereld niet erg op
hoe gekwetst ze vanbinnen zijn. Wat hun eigenwaarde betreft bouwen
ze een dubbele persoonlijkheid op. Hun ene persoonlijkheidshelft
heeft een positief zelfbeeld. Die komt aan bod als ze contact hebben
met mensen bij wie ze zich veilig voelen en door wie ze geaccepteerd
worden zoals ze zijn, namelijk hoogsensitief en voor de rest heel
normaal. De tegenpool hiervan voelt zich minderwaardig. Deze
laatste neemt hun gevoelsleven over telkens ze geconfronteerd worden
met mensen die hen niet zien en accepteren voor wat ze zijn.
Een
kleine helft van alle hoogsensitieve personen gaat emotioneel door de
hel tijdens hun kindertijd (en vaak ook nog lang daarna) omdat ze
opgroeien in een milieu dat voor geen centimeter rekening houdt met
hun kwetsbaarheden en behoeften. Op het vlak van zelfbeeld en
eigenwaarde komen ze veel te kort.
Om
uiteindelijk toch een positief zelfbeeld en de bijbehorende
eigenwaarde te kunnen ontwikkelen zijn er vijf dingen nodig:
1/
Inzicht krijgen in wat hoogsensitiviteit in de praktijk inhoudt en
accepteren dat dit het essentiële deel van je
persoonlijkheid uitmaakt. De consequenties hiervan leren accepteren
voor zichzelf is de bijbehorende en logische volgende stap.
2/
Met behulp van therapeutische begeleiding alle cruciale trauma’s
die je
zelfbeeld onderuit hebben gehaald, verwerken en ontladen.
3/
Zielsverwanten en lotgenoten leren kennen en op die manier een
ondersteunende en positief ingesteld vriendenkring opbouwen.
4/
Op alle belangrijke vlakken zoals relaties, wonen, werken en hobby’s
het roer van je
leven desnoods drastisch omgooien, zodat je
vanaf nu kan
leven op een manier die aangepast is aan de specifieke
levensbehoeften die gepaard gaan met hoogsensitiviteit.
5/
Je
eigen kwaliteiten leren kennen en waarderen; deze verder uitbouwen en
ermee leren naar buiten komen. Op basis van wat je
kan, kent
en wat je
verwezenlijkt
in
je leven, bouw je
zodoende een nieuw en realistisch zelfbeeld op. Je
zelfbeeld is hierdoor niet langer louter afhankelijk van de reacties
vanuit de omgeving.
Elk
hoogsensitief mens heeft zeldzame kwaliteiten op creatief, spiritueel
en/of sociaal vlak. Vaak gaat het hierbij net om die dingen waar het
gros van de mensen het moeilijk mee hebben. Therapeutische
kwaliteiten, originele creativiteit, een hoogontwikkelde intuïtie,
een empathische en verzorgende ingesteldheid, het vermogen om mensen
te begeleiden tijdens hun sterfproces en om anderen door hun
rouwprocessen heen te trekken, het verstrekken van spirituele
inzichten, goed
zijn in luisteren en begrijpen, anderen accepteren zoals ze zijn en
daardoor veiligheid en aarding geven aan mensen die dit niet aan
zichzelf kunnen geven…
het zijn maar enkele veel voorkomende kwaliteiten van hooggevoelige
mensen, kwaliteiten waar heel veel behoefte aan is in onze
samenleving en die maar bij weinig mensen tot ontwikkeling komen.
Het
kan echter ook om eenvoudige menselijke eigenschappen gaan zoals een
algemene blijmoedigheid, een positieve ingesteldheid, goed zijn in
harmonie en gezelligheid scheppen, goed kunnen bemiddelen, bereid
zijn compromissen te sluiten, andere mensen accepteren zoals ze zijn
en daardoor iedereen een gevoel van emotionele veiligheid kunnen
geven. Elk hooggevoelig mens heeft voldoende te bieden en heeft dan
ook reden te over om een positief zelfbeeld op te bouwen op basis van
wie hij is als mens.
***
(deze tekst vormt een aanvulling die zal opgenomen worden in de volgende druk van mijn boek Hoogsensitief - Anders Bekeken; isbn 9789077101001) Hoogsensitief - Anders Bekeken kan in elke boekhandel besteld worden en bevat veel verhelderende informatie over hoe hooggevoelige mensen functioneren..
Geen opmerkingen:
Een reactie posten