Leven in het hier en nu - enkele bedenkingen

Verleden en toekomst – leven in het hier en nu

Vaak krijg ik de vraag waar al dat gegraaf in het verre verleden voor nodig is. Is het niet zinniger om toekomstgericht te leven en het verleden gewoon te vergeten? Of nog beter: om zo intens mogelijk in het nu te leven?

Wie het verleden negeert en enkel in functie van de toekomst leeft, trekt een toekomst aan waarin het verleden zich herhaalt. Het verleden kunnen we namelijk slechts achter ons laten als we er voldoende uit geleerd hebben.

Een veel voorkomend fenomeen is dat mensen niet alleen binnen het tijdskader van één leven maar ook vaak in de loop van meerdere opeenvolgende incarnaties, steeds hetzelfde onheil lijken aan te trekken. Het drijft zowel cliënten als (reïncarnatie)therapeuten soms tot wanhoop.

Een veel voorkomend voorbeeld: mensen die leven na leven in vrijheid geboren worden in een eerder primitieve samenleving waarin ze zich geborgen voelen, maar die dit leven onder de dwang van geweld moeten inruilen voor een leven in slavernij of semi-slavernij.

Een ander gekend voorbeeld is dat mensen die tijdens hun jeugd mishandeld of vernederd werden (meestal vrouwen) partners aantrekken die hetzelfde met hen doen.

Een meer concreet voorbeeld is dat van een vrouw die er na een psychotische depressie weer bovenop kwam met behulp van emotie-onderdrukkende medicatie,een minimum aan therapie en veel rust. Na een half jaar herhaalde het probleem zich, waarna ze er met veel rust, psychomedicatie en een minimum aan effectieve therapie weer bovenop kwam. Haar basisingesteldheid: zo intens mogelijk in het hier en nu leven en zo weinig mogelijk energie in het verleden investeren. Hierdoor kwam ze er nooit toe om de effectieve oorzaken van haar probleem, die zich in het verleden bevonden, voldoende te verwerken en op die manier de angel uit haar patroon te halen.

Veel mensen zijn onwetendheid op het vlak van wat men kan en moet leren uit wat men aantrekt, gewoonweg omdat ze in wezen niet voldoende inzicht hebben in de aard van het individuatieproces. Maar even vaak heeft het te maken met een wezenlijke vlucht vooruit: het verleden wordt het liefst zo snel mogelijk achter zich gelaten om aan een nieuwe toekomst te bouwen waarop men projecteert dat ze beter zal zijn dan het verleden. Het inzicht in het waarom van dit verleden wordt niet voldoende uitgediept en de planning die nodig is om in het toekomstige leerproces dezelfde fouten te vermijden, ontbreekt dan ook grotendeels. Hierdoor herscheppen ze zonder het te beseffen het onverwerkte verleden in de toekomst.

Praktisch gezien moet een mens aan de slag met zijn verleden indien het zich blijft herhalen. Hierbij kan het zowel gaan om concrete situaties en gebeurtenissen als om emotionele reactiepatronen die het bewustzijn keer op keer overspoelen, ongeacht of deze emoties aangepast zijn aan de realiteit of niet. Dit laatste heeft betrekking op mensen die nieuwe situaties aantrekken met betere kansen dan in het verleden, maar die ondanks dat nog steeds dezelfde emotionele reacties vertonen. Dit komt veel voor in relaties:

Je huidige partner heeft bv een andere ingesteldheid, beoordeelt je anders en reageert dan ook anders op jou dan je vorige, maar toch projecteer je op hem of haar de reacties van je vorige partner en reageer je met dezelfde angst, afwijzing, gekwetstheid of kwaadheid als tegenover je vorige partner.

Of: ondanks dat je partner anders is dan je vader of moeder, reageer je op hem of haar alsof hij hetzelfde doet en denkt als één van je ouders.

Wie helemaal in het hier en nu leeft zonder rekening te houden met het verleden en zonder gerichtheid naar de toekomst, wordt steeds meer door het verleden bepaald en wordt in de toekomst telkens weer door dat verleden ingehaald.

Voldoet het dan niet om helemaal in het nu te leven?

Aarding wordt niet ten onrechte geassocieerd met leven in het nu. Maar ons ik-bewustzijn, dat gekoppeld is aan een lineair tijdsbesef, is onderhevig aan een leerproces. Dit wil zeggen dat we qua ontwikkeling ergens vandaan komen en ergens naar toe gaan. In het hier en nu staan we op een bepaalde afstand van zowel het beginpunt als van het (eventuele) eindpunt van die innerlijke reis. Dit betekent niet alleen dat we contact met ons verleden nodig hebben om de juiste reisweg in de toekomst uit te kunnen stippelen, het betekent ook dat we sowieso verplicht zijn om de krijtlijnen van onze toekomst uit te tekenen en regelmatig te evalueren of onze toekomstperspectieven nog voldoende kunnen bijdragen tot onze ontwikkeling.

Exclusief in het nu leven, impliceert meestal dat men te weinig voeling houdt met wat men nu moet doen om in de toekomst niet plots met een innerlijke stilstand geconfronteerd te worden, om te vermijden dat men strop komt te zitten op allerlei praktische vlakken.

De ware levenskunst is om te leren leven met het zwaartepunt van de bewuste aandacht in het nu en met de voelsprieten in zowel het verleden als in de toekomst, zonder dat dit de kwaliteit van de beleving aantast. Te veel aandacht in het verleden of te veel aandacht in de toekomst verhindert het beleven van wat je nu meemaakt. Evenwicht, daar draait het om.

De new-agehype van de jaren 2007-2008, ‘mindfullness’ geheten, draait overigens om hetzelfde (zen-boeddhistische) principe: leren leven in het hier en nu. Is dit zinnig? Ja, maar dan enkel op voorwaarde dat men het verleden en de toekomst niet veronachtzaamt, anders leidt dit tot ter plaatse trappelen of in cirkeltjes ronddraaien in plaats van tot duurzame zelfontplooiing. En wie er niet in slaagt zichzelf te ontplooien, mag dan nog in het hier en nu leven, die beleving zal nooit bevredigend zijn. Dit is namelijk enkel het geval als het gepaard gaat met een voldoening gevend besef van innerlijke groei en evolutie, op welk vlak dan ook. En daarvoor moeten we in het heden leren uit het verleden en rekening houden met de toekomst. 

 ******

Deze tekst is een voorpublicatie van een klein hoofdstukje uit Karmische Psychologie Deel 3: Relaties, Seksualiteit & Opvoeding.  Dit boek verschijnt wellicht pas in 2020. 
Boek bestellen?  http://www.henkcoudenys.be/psychologie.php